AYDIN HASAN, ASENA YATAĞAN / Ankara – NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı; Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın dün akşam Antalya Belek’te müttefik ülkelerin dışişleri bakanları onuruna verdiği akşam yemeği ile başladı. Fidan, önceki akşam da NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile Belek’te çalışma yemeğinde bir araya gelmişti. Dün akşam düzenlenen yemeğe; NATO üyesi 27 müttefik ülkenin dışişleri bakanı, beş ülkenin diğer seviyedeki temsilcileri ile Rutte ve üst düzey NATO yetkilileri katıldı.
Bu sabah düzenlenmesi planlanan gayriresmi oturumda, İttifak’ın gündemindeki öncelikli konularda Lahey Zirvesi’nde alınabilecek kararlar hakkında görüş alışverişinde bulunulması planlanıyor.
Barış müzakereleri
Türkiye’nin ev sahipliğinde Rusya ile Ukrayna arasında yapılması planlanan barış müzakereleri nedeniyle de başka bir diplomasi trafiği daha yürütülüyor. Türkiye savaşın başlamasının ardından 10 Mart 2022’de Antalya Diplomasi Forumu marjında Rusya ve Ukrayna’nın dışişleri bakanlarını ilk kez bir araya getirmişti. Belarus’ta üç tur süren görüşmelerden sonra ise Türkiye’nin yoğun diplomatik çabasıyla 29 Mart 2022’de Rusya ve Ukrayna heyetleri, dördüncü kez İstanbul’da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde buluşmuştu. Ancak barış müzakereleri bazı batılı ülkelerin devreye girmesi ile son anda kesilmişti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in cumartesi gece yarısı yaptığı açıklamada, Ukrayna ile 15 Mayıs’ta İstanbul’da ön koşulsuz doğrudan görüşmelerin yeniden başlatılmasını önermesi ise bir kez daha Türkiye’yi bu konuda öne çıkarttı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 11 Mayıs’ta Putin ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi ve “Türkiye, kalıcı çözüme ulaşmayı sağlayacak müzakerelere ev sahipliği yapmaya hazır” dedi.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, Ankara’ya ziyarette bulunacağını açıklarken, Putin’i görüşme için İstanbul’a davet etti. ABD Başkanı Donald Trump da, “Perşembe günü Türkiye gidebilirim” demişti. Ancak dün itibariyle Trump ile Putin’in programında İstanbul ziyareti yer almadı.
Fidan’dan NATO toplantısı öncesi yemek
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bugün Antalya’da yapılacak olan NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı için Antalya’da bulunan mevkidaşları onuruna Side Arkeolojik Alanı’nda düzenlenen akşam yemeğinde açılış konuşması yaptı. Bakanları
burada ağırlamaktan mutluluk duyduklarını dile getiren Fidan, “İttifakımızın gücü yalnızca askeri kümeden gelmiyor, daha da önemlisi, ortak değerler, ilkeler ve fikirler topluluğunu temsil etmemizden kaynaklanıyor” dedi.
‘BM’nin başaramadığını başardı’
Doç. Dr. Murat Aslan: Avrupa kıtasında gittikçe marjinalleşen siyasi ortam Türkiye’nin ABD ve bölge sorunlarına angajmanı nedeniyle prestiji bir adım öteye taşıdı. Bu nedenle Avrupa güvenliğinde şu ana kadar Amerikan garantilerine bağlı olan Avrupalıları, Türkiye’nin de Avrupa güvenliğine katkısını kabullenme noktasına getirdi. İki; bölgedeki krizlerde, çatışmalarda ve savaşlarda Türkiye’nin, hatta Türk dış politikasının izlemiş olduğu yöntemin makul ve adil olduğu net olarak anlaşıldı. Böyle bir durum da, doğal olarak Türkiye’yi kolaylaştırıcı, ara bulucu bir pozisyona itti. Ayrıca Amerikalıların şu ana kadar bölgesel gerginliklerde taraf olma eğilimi söz konusuydu. Türkiye’nin şu an oynadığı rol, Trump idaresine de aslında bir rol model oldu. Dolayısıyla Türk-Amerikan ilişkilerinde ortak bir zemin teşkil edilmiş oldu. BM’nin New York’ta oynayamadığı rolü, şu an Türk dışişleri İstanbul’da gerçekleştiriyor. Çünkü bu tür çatışmaların çözümünde aktif olması gereken aktör BM’ydi. Ama Türk dışişleri şu an BM’nin başaramadığını başardı. Böyle bir prestij doğal olarak BM’nin sorgulanmasına yönelik Türkiye’nin taleplerini belki önümüzdeki dönemde gündeme taşıyacaktır. Çünkü reformdan geçirilmesi gerekiyor.
Türkiye ve Erdoğan’a övgü
■ Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, “Dünya diplomasisinin merkez üssü, artık aktif arabuluculuk rolü oynayan Türkiye’de. Bunu takdir ediyoruz” dedi.
■ Yunanistan’da iş dünyasına hitap eden “Fortune Greece” dergisi de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın artan askeri ve diplomatik etkisinin bir sonucu olarak ABD, Ukrayna ve Rusya temsilcilerinin İstanbul’da toplanmasını önerdiği belirterek, “Erdoğan bunu önerebilen az sayıdaki liderden biridir. ABD Başkanı Donald Trump ile iyi ilişkilerini dengeli yaklaşım çerçevesinde koruyor. Ukrayna konusunda da Türkiye, Kiev’e askeri silah sağlamasına rağmen Moskova ile ticari ve diplomatik ilişkilerini koruyor” ifadelerini kullandı.
Dünya basınında
■ Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara arasındaki toplantıya çevrimiçi olarak katılması da dünya basında geniş yer buldu. İngiltere’den BBC ve Guardian; ABD’den AP, CNN, The Wall Street Journal, New York Times gibi mecralar habere geniş yer verirken; AFP’den Al Jazeera’ye Şarkul Avsat’tan La Repubblica’ya kadar birçok kanal ve gazetede de haber yer aldı.
Putin İstanbul’a gelmiyor
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye’nin ev sahipliğinde İstanbul’da Ukrayna ile yapılacak müzakerelerde Rusya’yı temsil edecek isimleri onayladı. Kremlin Sarayı’ndan yapılan açıklamada, Putin’in İstanbul’a gelecek heyette bulunmadığı bildirilirken, imzalanan kararnamede ise Rus heyetine Putin’in Müşaviri Vladimir Medinskiy’in başkanlık edeceği belirtildi. Toplantıda Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin, Genelkurmay Başkanlığı Ana Müdürlüğü Başkanı İgor Kostyukov ve Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin ile üst düzey yetkililer yer alacak.
‘Batı’ya karşı Türkiye için avantaj’
Uzmanlar, barış müzakerelerine ev sahipliği yapmasının Türkiye’ye ne gibi yarar sağladığı konusunda, Milliyet’e şu değerlendirmede bulundu:
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Bugüne kadar uluslararası alanda sıkışmış olan Türkiye’nin hangi noktaya geldiği yönünden bakmak gerekir. Avrupa Birliği’nin Rusya’ya karşı herhangi bir şekilde mücadele gücü yok. Burada güvenlik için yeni bir teşkilatlanmaya gitmesi lazım. Şimdi hepsi birden Türkiye’yi ziyarete geldi. Çünkü Türkiye bu gidişat içerisinde bir anahtar olarak ortada duruyor. Türkiye ile iş birliği yaptıkları takdirde daha bir güvende olabilecekleri inancına kapılmış olmaları, bizimle yakın bir dostluk ilişkisi içine girme hususunda yolu açtı. Türkiye giderek başkalarının da muhtaç olduğu bir konuma gelmiş durumda. Güvenlik konusunda bir koz olarak elimizde çok şey bulunuyor, onlar da bunu kabul ettikleri için Türkiye’ye geliyorlar. Müzakerelere ev sahipliği yapması, Batı’ya karşı da Türkiye yönünden bir avantaj teşkil etmekte.
